Qanoat halovati va nafsning asorati

Bir suruv qo‘y ichra yuz och bo‘ri kirganda bo‘ladigan g‘avg‘odan bir soatlik shayton fasodi ziyodaroqdir. Va yuz shaytonning odamzodga qiladigan fasodidan nafsning odamzodga qiladigan fasodi yomonroqdir.

Hammadan yomoni semizlik va to‘qlikdir.

Tanang imorati dosh bera oladigan miqdorda tanovul et.

Bil, oyoq ostingda yurgan chumoli,
Bir donga garovdir yuz joni-holi.

O’n olti yildan beri to‘yib ovqatlanmadim. Zero, ko‘p yeyish badanni og‘irlashtiradi, qalbni qoraytiradi, zakovatni ketkazadi, uyquni jalb etadi va kishini ibodatga zaif qiladi.

Bir qora chaqaga cho‘zilsa qo‘lim,
Bir yarim tangaga kesilgani soz.

Kishi uchun eng foydali, dilni yorituvchi narsa qanoatdir. Eng zararli va nafratli narsa hirs va g‘azabdir.

Musibatga sabr qil, chunki sening ustingdan kuluvchilar ham bor.

Shirin bo‘lsa ham, qand kasalga zarar,
Davo bo‘lgay achchiq, taxir dorilar.

Boshqalarda ko‘rganni juda qattiq istamaslik ham qanoat hisoblanadi.

Adovat qilging kelsa, qalbingdagi adovatga adovat qilgin, uni daf etishga urin. Va senga eng ko‘p zarar yetkazadigan nafsi ammorangga va havoyi nafsingga adovat etgin, uni tuzatishga intil. O’sha zararli nafsni deb mo‘minlarga adovat etmagin.

O’shal oltin idish menga ne kerak,
Agar yovlar unga qonim solajak.

Ey havoyu havasga berilgan nafs, tez bo‘l. Chunki sen bir nafasning himoyasidasan.

Molini haloldan topmagan, undan haqlarini chiqarib turmagan, u bilan obro‘-sharafini saqlamagan kishida yaxshilik yo‘qdir.

Bozor ahlining kiyimlariga aldanmanglar. U kiyimlarning ichida bo‘rilari bordir.

Eng quturgan hayvon ham pishiq qarmoq bilan ilintirishga nafsingchalik loyiq emas.

Insonning dushmani uchtadir: dunyosi, shaytoni va nafsi.

Halol kasb qilish tog‘ni ko‘chirishdan og‘irdir.

Ne’matning qadri u yo‘qolgandagina bilinadi.

O’zing topib yegan sirkayu piyoz -
Oqsoqolning nonu barrasidan soz.

Poklik faqirlikning ziynati sanaladi, shukr qilish esa mol-dunyoning ziynati sanaladi.

Qanoat mevasi - rohat, kamtarlik mevasi - muhabbat.

 
Agar biz mo‘min bo‘laturib, nafsimizni jilovlay olmasak, demak, biz hali komil mo‘min va komil iymon egasi emasmiz. Komil iymonga ega bo‘lmaganimizdan nafsoniy orzu-havaslarni jilovlay olmayapmiz.

Yashash uchun ovqatlanurlar, ovqat yeyish uchun yashamaslar.

Tok sharob beradi g‘o‘radan keyin,
Buta gul ochadi g‘unchadan keyin.

Asalarilar ham o‘z jinsidan bo‘laturib ishlamay, uyadagi asalni bekorga yeb yotadiganlarini o‘ldirib tashlaydilar.

Sabr shunday kuchli bir narsadirki, g‘azabni shijoatga, shiddatni halimlikka, kattalikni tavoze’ga, yomonlikni yaxshilikka aylantirmaklikka quvvati yetar.

Iltimosga qolgan kunda o‘limni, bosiqlik va ta’masizlikda barhayotlikni ko‘rdim.

 
Riyozat qilichlarini sug‘urib, nafsing bilan mujodala qil. Riyozat to‘rt yo‘l bilan bo‘ladi: oz yemoq, oz uxlamoq, oz gaplashmoq, barcha jonlidan kelgan iztiroblarga chidamoq.

Nafsing jiyroni bo‘larkan roming,
Ixlos tangasiga so‘qilur noming.

Xaloyiq ikki ishdan halokatga yuz tutar: birinchisi - maxluqotning hurmatini saqlamaslikdan, ikkinchisi - Alloh bergan ne’matning shukronasini bilmaganidan.

Oltin va kumushi bo‘lmagan odam kambag‘al emas, balki es-hushi va kasb-hunari bo‘lmagan kishi kambag‘aldir.

Qanoatli kishi och va yalang‘och bo‘lsa ham boydir, dono bo‘lsa ham amirdur.

Sabr bilan ishlar bitar, shoshqaloqlik boshga yetar.

Ozgina tanballikka yo‘l qo‘yilgan joyda nafs sizga hokim bo‘la boshlaydi. Inson to o‘limiga qadar shayton va nafs hujumidan omonda bo‘lolmaydi.

Og‘irchilikda sabr qilish - eng ulug‘ ne’mat.

Har kecha so‘nggida nuri ziyo bor,
Har bardosh so‘nggda zavqi safo bor.

Boylik g‘urbatda ham vatan bo‘ladi, faqirlik vatanda ham g‘urbat bo‘ladi.

Barcha yukni ko‘tardim, ammo burchdan og‘irroq yukni ko‘rmadim. Barcha lazzatni totib ko‘rdim, ammo salomatlikdan chuchukroq lazzatni totmadim. Eng shirin lazzat sog‘-salomatlikda ekanini angladim.

Inson ichida eng ablah inson,
Nafs-havo ketidan bo‘ladi sarson.

Taniqli do‘stlarimiz havoyi nafsga moslashib yashalgan hayotni «to‘ng‘iz hayoti» deb atardilar va shunday hayot kechiruvchilarga «Bizdan nariroq tur, ey to‘ng‘iz!» derdilar. Agar bundan ham xunukroq bir kalima topilsaydi, shubhasiz, ularga o‘sha so‘zni laqab qilib taqardilar.

Boylikning yaxshisi haloldan topilgani va savobli ishlar uchun sarf etilganidir. Boylikning yomoni haromdan topilgani va harom ishlar uchun sarf etilganidir.

Faqir ulki, uning ovqati - nima topsa, o‘sha bo‘ladi, libosi avratini yopishga yetadi, makoni qaerda o‘ltirgan bo‘lsa, o‘sha yerdir.

Kimning bo‘shroq cho‘ntagi,
Tinchroq tepar yuragi.

O’z nafsini faromush qilgan Allohni yod qilgan bo‘lur.

Yotlarning yog‘liq ovqatidan o‘zingga yaqinlarning mushti yaxshi.

Qanoat kishini qudratli qilur.

Borma aytmaganning dasturxoniga,
Qo‘l uzatsang, qadring tushar noniga.

Kim bozorga chiqib, bir narsani ko‘rsa-yu o‘sha narsaga havasi kelsa va olmaganiga sabr qilsa, bu ishi o‘n ming dirhamni Alloh yo‘lida infoq-ehson qilishdan yaxshidir.

Kim boyni ikrom qilib, kambag‘alni xorlasa, la’natlangandir.

Boy birodarlarimizga adolat qilmadik. Ular yeydilar, biz ham yeymiz. Ular ichadilar, biz ham ichamiz. Ular qiynaladilar, biz ham qiynalamiz. Ularning ko‘p mollari bor, unga qarashadi, biz ham ular bilan birga u mollarga qaraymiz. Ular hisob berishadi, ammo biz hisob berishdan ozodmiz.

Har sabrning oxiri zafar,
Har achchiqning ketidan shakar.

Kambag‘allar ham, boylar ham uchta narsani ixtiyor etishgan. Kambag‘allarning ixtiyor qilgan narsalari - nafsning rohati, qalbning yumshoq, hisobning yengil bo‘lishi. Boylarning ixtiyori - nafsning charchashi, qalbning mashg‘ulligi va qattiq hisob.

Oqil kishi dunyodagi rizqiga rozi bo‘ladi va mol to‘plashga mashg‘ul bo‘lmaydi. Oxirat amallari bilan shug‘ullanadi. Chunki oxirat qaror topish va ne’matlar uyidir. Dunyo foniylik uyi, u xiyonatkor, fitnakordir.

Alloh taolo Odam bilan Havvoni yerga tushirganida ular dunyo hidini topishdi va jannat bo‘yini yo‘qotishdi. Ikkovini qirq kun dunyoning bad bo‘yi o‘rab oldi.

O’tirgil ochu bechora, yalong‘och,
Vale nokasga aslo bo‘lma muhtoj.

Dunyo - Allohning ekinzori, odamlar - shu ekinzorning ekini, o‘lim - o‘roq, jonni oluvchi farishta alayhissalom - shu ekinni o‘ruvchi, qabriston - uni yanchuvi, jannat va do‘zax - havoyi xohishlarning uyidir. Bir guruhi jannatda, bir guruhi do‘zaxda bo‘ladi.

Sizlarga ajablanaman. Dunyo uchun amal qilasizlar, vaholanki, unda amalsiz ham rizqlanasizlar. Oxirat uchun amal qilmaysizlar, vaholanki, unda amalsiz rizqlanmaysizlar.

To‘rt narsani to‘rt narsadan talab qildik va bu yo‘lda xato etdik: boylikni moldan talab qildik, u qanoatda ekan; rohatni ko‘plikdan izladik, ozlikda ekan; ne’matni taom va kiyimdan qidirdik, satrda, ya’ni Alloh yopgan ayblarda va Islomda ekan.

Kim tong ottirsa, u mehmondir. Moli yalang‘ochdir. Mehmon jo‘nab ketadi, yalang‘ochlik ortiga qaytadi.

Bilingki, banda yaxshilarning darajasiga aziyatlar va mashaqqatlarga sabr qilish bilan erishadi.

Odamlar kambag‘allikni yomon ko‘radilar, men yaxshi ko‘raman. Ular o‘limni yomon ko‘radilar, men yaxshi ko‘raman. Faqirlikni Rabbimga tavoze’li va o‘limni Rabbimga mushtoq bo‘lganim uchun yaxshi ko‘raman.

Agar sen balolar yo‘liga tushib qolsang, ko‘zing quvonsin. Chunki bu yo‘ldan payg‘ambarlar va solih kishilar yurgandir. Agar rohatli yo‘l boshlansa, sen nafsingga yig‘lagin. Ularning yo‘lidan adashtirilibsan.

Haloldan kasb qilish iffatli kambag‘alni go‘zallashtiradi, zaifning muhtojligini berkitadi, pastkash g‘iybatchining tilini kesadi.

Hech bir narsamni davolash nafsimni tarbiyalash va uni davolashchalik menga og‘ir kelmadi. Chunki u goh men taraf bo‘lar, goh menga qarshi chiqardi.

Kim a’zolarining nafsoniy orzulariga bo‘yin egib, ularni shod etgan bo‘lsa, bu - qalbiga nadomat niholini o‘tqazgan, deganidir.

Jannatga ishtiyoqi bo‘lgan kishi dunyoda nafsoniy orzu-havaslaridan tiyilsin.

Nafs va shaytonga muxolafat qilishlik bilan isyon et, ular senga nasihat qiluvchi bo‘lib ko‘rinsalar ham, hech tinglama.

Inson nafsi yomon sifatlarga ega bo‘lsa, undan qutulmagunicha his olamidagi ma’nolarni, moddaning ortidagi aql va xayol chegaralarini mushohada qilolmaydi.

Ko‘pchilik yoqtirmaydigan o‘lim va kambag‘allik qanday ajoyib narsalardir! Allohga qasamki, boylik ham, faqirlik ham bir ne’matdir. Qaysisi bilan imtihon qilinsam ham, xotirjamman. Boy bo‘lgan kezlar muhtojlarga yordam qilish, faqirlikda esa sabr etish fazilati bor.

Qur’onga g‘ilof, ilmga manba bo‘ling. Allohdan kunlik rizqingizni so‘rang.

Rizqing uchun harakat qil, ammo rizq topaman, deb to‘g‘rilikdan ayrilma va musulmon holda o‘lishga intil. Mazlumning badduosidan saqlan.

Nafs orzu-istaklari cheksizdir. Nafs faqat o‘zini o‘ylaydi. Vaholanki, nafs uchun foydali tuyulgan narsa inson va jamiyat uchun zarar keltirishi mumkin. Biz zararli, foydasiz narsalarni tark etishimiz lozim. Bu esa, faqat Islomiyat orqali amalga oshadi. Faqat musulmon kishigina bu ishning uddasidan chiqishi mumkin.

Haq og‘irdir, biroq tomoqdan oson o‘tadi. Botil yengilgina, ammo kasallik keltirib chiqaradi. Necha-necha insoniy orzu-istaklar borki, ularga ergashilsa, uzoq vaqt davom etguvchi xafagarchilik bilan nihoya topadi.

Boyning bir ko‘zi kambag‘alda bo‘lishi kerak. Bir qo‘lini kambag‘alga berishi lozim. Kambag‘aldan yuz o‘girgan boyning ko‘zlari xoin ko‘zdir.

Qullik - amal etish, amal bilan hukmlarni muhofaza qilish, va’daga vafo, boriga rizo, yo‘g‘iga sabrdir.