Budayl ibn Varqo
Budayl ibn Varqo Xuzoiy. Nabiy alayhissalom uni va o‘g‘li Nofe’ ibn Budaylni Islomga chaqirib, noma yubordilar. Nofe’ otasidan oldin Islom bilan sharaflandi.
Budaylning o‘g‘li Nofe’ keyinchalik Bi’ru Mouna jangida musulmonlar safida ishtirok etib, shahid bo‘ldi. Abdulloh ismli o‘g‘li esa Siffin jangida Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhu bilan ishtirok etgan (“Tabaqotul Kabir”).
Arab qabilalari o‘rtasida arzimas sabablar bilan urush alanga olardi. Banu Bakr va Xuzoa urug‘lari orasidagi urush bunday boshlandi: «Xazramiylardan Molik ibn Abbod johiliyatda Asvad ibn Razn Bakriy bilan ittifoqdosh edi. Asvad ibn Razn bir gal tijorat uchun safarga chiqdi. Xuzoa qabilasidan o‘tayotganda o‘sha yerliklar uni o‘ldirib, molini talon-toroj qilishdi. Bu ishdan xabar topgan Bani Bakr qavmi xuzoalik kishiga tajovuz qilib, uni o‘ldirishdi. Keyin Bani Xuzoa ahli Bani Asvad ibn Razn bolalari bilan adovatlashdi va ularni Arafotda yer tishlatishdi. O‘ldirilganlarning bari Bani Bakrning sharafli kishilari edi.
Bani Bakr bilan Xuzoa o‘rtasidagi o‘zaro jang Alloh taolo Muhammad alayhissalomni komil shariat bilan yuborgunicha davom etdi. Risolat kelganida Bani Bakr qabilasi Quraysh tomon, Xuzoa esa, garchi ota-bobolarining dinida bo‘lishsa-da, dushmanlariga qasdma-qasd, Nabiy alayhissalom tomon bo‘lishdi.
* * *
Hudaybiya sulhida Budayl ibn Varqo Payg‘ambarimiz alayhissalom huzurlariga kelib: “Ey Muhammad, men Ka’b ibn Luay va Omir ibn Luayni tashlab keldim. Ular sizni Baytul Haromga kirgizmay, yo‘lingizni to‘sishmoqchi”, deb aytdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Biron kishini o‘ldirish uchun kelmadik. Biz ehromdamiz. Quraysh istasa, muddatni cho‘zib beramiz (ya’ni, ular bilan o‘rtamizda bir muddat urush bo‘lmasligiga kelishib oldik). Quraysh ham men bilan odamlar orasiga daxl qilmaydi. Mabodo, bo‘ysunishmasa, jonim izmida bo‘lgan Zotga qasamki, o‘lgunimga qadar ular bilan mana shu ish ustida kurashaman”, dedilar.
Shundan keyin Budayl Quraysh sayyidlarining oldiga bordi. Nabiy alayhissalom aytgan gaplarni yetkazdi.
Bu orada Bani Bakr Hudaybiya sulhini buzishni o‘ylab qoldi. Bani Asvadni o‘ldirgani uchun Xuzoadan o‘ch olishni diliga tugdi. O‘sha kunlarda Bani Bakrdan bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi va sallamni masxaralab hajviy she’r aytdi. Xuzoalik odam she’r aytganning yoniga kelib, boshini yordi. Ikki qabila o‘rtasida yana adovat boshlandi. Quraysh Bani Bakr bilan birlashib, xuzoaliklardan ko‘p insonlarni o‘ldirishdi.
Bani Bakr va Quraysh Hudaybiya sulhini buzishganidan keyin Budayl ibn Varqo bir necha xuzoalik bilan Madinaga – Nabiy alayhissalom huzurlariga keldi. U zot kelganlarni ochiq yuz bilan qarshi oldilar. Xuzoaliklar u zot alayhissalom bilan maslahatlashib, so‘ng Makkaga qaytib ketishdi.
Shundan keyin Rasululloh sollallohu alayhi va sallam qo‘shin bilan Makka tomon yurdilar. Marruzahronda Budayl va o‘g‘li Abdullohni uchratdilar. Abbos roziyallohu anhu Nabiy alayhissalomga: “Ko‘rib turganingiz Budayl ibn Varqo”, dedi. Nabiy alayhissalom uning sochlarini ko‘rib: “Yoshing nechada?” deb so‘radilar. Budayl: “To‘qson yettida”, deb javob qildi. Shunda Payg‘ambarimiz alayhissalom: “Alloh jamolingni va qora sochlaringni ziyoda qilsin”, deb duo qildilar (“Al-Isoba fiy tamyizis sahoba”).
* * *
Abu Umar aytadi: “Budayl ibn Varqo o‘g‘li Abdulloh bilan Makka fathi, Hunayn g‘azotida ishtirok etdi. Nabiy alayhissalom Budaylga Toifdan kelgunlariga qadar Hunaynda asir olingan bolalar, o‘lja tushgan mol va chorvalarni Ji’ronada qo‘riqlab turishni buyurdilar. U zot Toif qamalidan qaytganlarida Budayl topshiriqlarini bajarib turganiga guvoh bo‘ldilar. Keyin o‘ljalarni taqsimlab berdilar.
Budayl va o‘g‘li Abdulloh Nabiy alayhissalom bilan Tabuk g‘azotiga borishdi. So‘ng u zot alayhissalom bilan Vidolashuv hajida ham birga bo‘lishdi. Budayl ibn Varqo Avroq ismli tuyaga minib Minodagi hojilar yoniga keldi va ular atrofida aylanarkan: “Nabiy alayhissalom sizni mana shu kunlar, ya’ni tashriq kunlarida ro‘za tutishdan qaytarmoqdalar. Chunki bu yeb-ichish va bayram kunlaridir”, der edi.
* * *
Budayl ibn Varqoning ajali yaqinlashgach, o‘g‘li Abdullohga noma topshirdi va: “Ey o‘g‘lim, bu Payg‘ambarimiz alayhissalomning maktublari, buni avaylab-asrang. Shu xat sizda ekan, yaxshilikda bo‘lasiz”, dedi.
Maktubda Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhuning xati bilan bunday yozilgan edi:
“Bismillahir rohmanir rohim. Rasululloh sollallohu alayhi va sallamdan Budayl ibn Varqo va Bani Amr ulug‘lariga. Men O‘zidan boshqa iloh bo‘lmagan Allohga hamd aytaman. Ammo ba’d: “Sizlarni xavotirga qo‘ymadim va yordamsiz ham qoldirmadim. Tihoma ahlining men uchun eng hurmatlisi sizlarsiz. Qarindoshlik jihatidan ham menga eng yaqini sizlar, yaxshilar bilan sizga ergashganlardir. Sizlardan hijrat qilganlardan o‘zim uchun (ansorlardan olgan ahdimdek) ahd olganman. Modomiki, qodir ekanman, sizlarni yordamsiz qoldirmayman va siz bilan kelishuvni buzmayman”.
Budayl ibn Varqo roziyallohu anhu Nabiy alayhissalom zamonlarida olamdan o‘tdi.
Mehmonali Jabborov tayyorladi | «Hidoyat» jurnalidan
Ko‘p o‘qilgan
- Namoz o‘qish tartibi (rasmlari bilan)
- Peshin, asr, shom, xufton namozlari
- Qur'oni karim ma'nolari va qiroati
- Salovotlar. Istig'for duolari
- Namoz kitobi
- Najotkor duolar
- Tahorat olish tartibi (rasmlari bilan)
- 6 diniy kalima
- Azon
- Namozdan keyingi zikrlar
- Ro‘za kitobi
- G‘usl, tayammum
- Tahorat kitobi
- Namozdan so‘ng o‘qiladigan boshqa duolar
- Islomning o‘zagi bo‘lgan hadislar
- Payg’ambar alayhis-salomning vafot etishlari
- Jamoat kitobi
- Hayit va jum'a namozlari
- Xotinning eriga itoatsizlik qilishi
- Namoz haqida oyat va hadislar
So'nggi maqolalar
- Mujohid ibn Jabr
- Abu Usayd Molik ibn Robia
- Xotib ibn Abu Balto
- Abon ibn Said
- Budayl ibn Varqo
- Abu Sa’laba Xushaniy
- Abu Umoma Bohiliy
- Abu Mahzura Jumahiy
- Abu Abs ibn Jabr Ansoriy
- Rofeʼ ibn Xudayj
- Zaydul Xoyr
- Ummu Kulsum binti Uqba
- Qays Ibn Sa’d
- Navfal ibn Horis
- Solim ibn Ubayd
- Ka’b ibn Zuhayr
- Mehron ibn Mofina
- Hanzala ibn Abu Omir
- Abdulloh ibn Muborak
- Qutayba ibn Muslim
2004-2024 © islom.ziyouz.com. Saytdan materiallar olib chop etilganda manzilimiz ko‘rsatilishi shart.