Qur'on tilovat qilishning odoblari

Savol: Qur'on tilovat qilishning ham alohida odoblari borligini eshitdim. Ular qaysilar?

Javob: Qur'on o‘quvchi tilovat odoblariga ahamiyat berishi lozim. Avvalo, qiroatda ixlosli bo‘lish va bu bilan faqat Allohning roziligini talab qilish, Qur'on xulqi bilan xulqlanish, zehnni bir joyga qo‘yib, undagi ma'nolarni tadabbur qilish talab etiladi. Qur'on o‘qiyotganida Allohga qullik qilayotganini bilishi va Uni ko‘rib turgandek o‘zini his qilishi, Alloh uni ko‘rib turganini zehniga joylashi lozim.

Qur'on tilovat qilishni xohlagan kishi og‘zini misvok va shunga o‘xshash narsalar bilan tozalashi yaxshi bo‘ladi. Misvok arak daraxti shoxidan bo‘lgani yaxshiroq. Boshqa narsalar bilan tozalashning zarari yo‘q.

Qur'onni xushu-xuzu' va tadabbur bilan o‘qish lozim. Shunda qalb yumshab, nurga to‘ladi. Salaf ulamolarimiz ichida tadabbur qilib bir oyatni tun bo‘yi o‘qib chiqqanlar bor.

Dinda savolim bor

Qur'on o‘quvchi tilovat chog‘i yig‘lashi, agar yig‘lay olmasa, o‘zini yig‘lashga majburlashi mustahabdir. Bunday qilish oriflar sifati va solih bandalarning shioridir. Bunga Qur'oni karimda: «Ular yig‘lagan hollarida yuzlari bilan yiqilurlar va bu (Qur'on) ularning xushu'larini (xokisorliklarini) ziyoda qilur» (Al-Isro, 109), degan dalil bor.

Qur'on tilovat qiluvchining Qur'onni kitobdan o‘qishi yoddan o‘qiganidan afzaldir. Salaf ulamolarimiz shunday deyishgan. Ammo kimning tadabburi, fikrlashi, qalbini jamlashi Qur'ondan o‘qiganidan ko‘ra yoddan o‘qiganida ziyodroq bo‘lsa, yoddan o‘qigani afzaldir.

Baland ovozda yoki ovoz chiqarmay tilovat qilish haqida ham ulamolarning so‘zlari bor. Riyodan qo‘rqqan kishi ovozini chiqarmay o‘qigani afzal. Agar qo‘rqmasa, baland ovoz bilan o‘qigani yaxshi. Shu shart bilanki, atrofidagilar namoz o‘qiyotgan bo‘lmasligi kerak. Baland ovoz bilan o‘qiganida boshqalarga ham foyda bor.

Chiroyli ovoz bilan, tajvid bilan tilovat qilinadi. Juda cho‘zib yuborilmaydi. Biror harf ziyoda qilinishi yoki tushirib qoldirilishi harom.

Tilovat qiluvchi kishi suraning o‘rtasidan o‘qimoqchi bo‘lsa, bir-biriga bog‘liq oyatlarning avvalidan boshlashi kerak. To‘xtatganida ham bir-biriga bog‘liq oyatlarda to‘xtaydi. Boshlanishi, vaqf, juz', hizb, o‘ndan biri deb e'tibor qilmaydi. Shuning uchun ulamolar: «Bir suraning hammasini o‘qishi uzun suradan bir miqdor o‘qiganidan afzal», deyishgan.

Anasdan, roziyallohu anhu, rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Bir kecha va kunduzda ellik oyat o‘qigan odam g‘ofillar qatorida yozilmaydi, yuz oyat o‘qigan kishi kechani ihyo qilib, Allohning ibodatida uzoq turuvchi, deb yoziladi, ikki yuz oyat o‘qigan kishi bilan Qur'on qiyomat kuni hujjat talashmaydi, besh yuz oyat o‘qigan odamga esa, bir necha qintor ajr yoziladi», dedilar (Ibn Sunniy rivoyati).