Ukkosha ibn Mihson

Islom va tavhid haqida eshitiboq, qalbi imon bilan porladi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) huzurlariga borib Islomni qabul qildi. U boshqa sahobalar kabi mushriklarning qattiq qiynoqlari va bo‘htonlariga sabr etdi. Bu mashaqqatlar faqat uning imonu ishonchini va dinda sobitligini oshirdi, xolos.

* * *

Birinchilardan bo‘lib imon keltirgan ulug‘ sahobaning to‘liq ismi: Ukkosha ibn Mihson ibn Xurson ibn Qays ibn Murra Asadiy. Kunyasi: Abu Mihson. Banu Umayya qabilasining amiri. G‘ayratli, kuchli, aqlli, o‘ta sezgir va oqko‘ngilligi bilan odamlar orasida ajralib turardi. U shijoatli va jur’atli edi.

Makkada mushriklar tomonidan sahobalarga yetayotgan azob va uqubatlarni ko‘rgan Payg‘ambarimiz (alayhissalom) ularga Madinaga hijrat etishlarini buyurdilar. Ukkosha (roziyallohu anhu) ular orasida edi. Keyinroq Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) uni G‘amroga (Yamandan 18 chaqirim masofadagi joy nomi) jo‘naydigan qirq kishilik sariyaga boshliq etib yubordilar. Ular bu yurishda dushmanga duch kelmadilar.

Ukkosha ibn Mihson (roziyallohu anhu) barcha yaxshiliklarda peshqadam bo‘lishga intilardi. Shuning uchun Payg‘ambarimiz (alayhissalom)dan ayrilmadi. Badr kuni uning qilichi sinib qolganida Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) unga tayoq berdilar va o‘sha tayoq uning qo‘lida qilichga aylandi. Bu sahoba Uhud, Xandaq va boshqa barcha safarlar ishtirokchisidir.

Sen o‘shalardansan

Bir kuni Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Arablarning eng yaxshi chavandozi, mana, bizdadir”, dedilar. “Yo Rasululloh, kim u?”, deb so‘rashdi. “Ukkosha ibn Mihson”, dedilar. Ziror ibn Azvar (roziyallohu anhu): “Yo Rasululloh, u kishi bizdan”, deb aytdi. Payg‘ambarimiz (alayhissalom): “Sizlardan emas, bizlardandir”, dedilar (Imom Muslim).

Ibn Abbos (roziyallohu anhu) rivoyat qiladi: “Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bunday marhamat qildilar: “Menga ummatlar ko‘rsatildi. Payg‘ambar va payg‘ambarlar o‘ta boshlashdi. Ular bilan bir olomon odam birga edi. Bir payg‘ambar bilan esa hech kim o‘tmadi. Nogahon, ko‘zimga katta bir olomon ko‘rindi. Men: “Bu nima, shu mening ummatimmi?”, deb so‘raganimda, “Yo‘q, bu Muso va uning qavmidir”, deb aytildi. Menga:“Ufqqa qara!” deb buyurildi. Qarasam, ufqni to‘ldirib xalqlar kelyapti. Keyin: “Osmon ufqining bu tomoniga, anavi tomoniga qara”, deyildi. Bu yoqda ham ufqni to‘ldirib tumonat odam kelayotganini ko‘rdim. Menga: “Bular sening ummating. Ulardan yetmish mingi savol-javobsiz jannatga kiradi”, deyildi.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) boshqa hech narsa aytmasdan, (ichkariga) kirib ketdilar. O‘tirganlar: “Biz Alloh taologa imon keltirib, Uning rasuliga ergashdik. O‘shalar biz bo‘lamizmi yoki Islomda tug‘ilgan avlodlarimizmi? Chunki biz johiliyat zamonida tug‘ilganmiz”, deya muzokaraga kirishib ketishdi. Bu gaplarni eshitgan Payg‘ambarimiz (alayhissalom) hujralaridan chiqib, bunday dedilar: “Ular irim qilmaydigan, fol ochdirmaydigan, va (kasal bo‘lmasidan) badaniga (temir qizdirib) bosmaydigan va Parvardigoriga tavakkal qiladiganlardir”. Shunda Ukkosha ibn Mihson (roziyallohu anhu) o‘rnidan turib: “Yo Rasululloh, men o‘shalardanmanmi?” deb so‘radi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Sen o‘shalardansan”, dedilar. Muhojirlardan boshqa bir kishi turib: “Yo Rasululloh, men o‘shalardanmanmi?” deb so‘ragan edi, Payg‘ambarimiz (alayhissalom): “Ukkosha sendan oldin so‘radi”, deb javob berdilar” (Imom Buxoriy).

Madinani tark etmadi

Kasir ibn Solt (roziyallohu anhu) rivoyat qiladi: “Ukkosha ibn Mihson (roziyallohu anhu) Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) vafotlariga qadar Madinani tark etmadi. Payg‘ambarimiz (alayhissalom) olamdan o‘tganlarida Ukkosha (roziyallohu anhu) qirq to‘rt yoshda bo‘lgan. So‘ng Abu Bakr Siddiq (roziyallohu anhu) uni Yamanga yubordi”. Ukkosha ibn Mihson (roziyallohu anhu)dan sahobalar Abu Hurayra hamda Ibn Abbos (roziyallohu anhumo) hadis rivoyat qilishgan.

Orzu sari so‘nggi qadam

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam)dan hech bir savol-javobsiz jannatga kirish bashoratini eshitgan Ukkosha (roziyallohu anhu) ana shu ne’matga tezroq sazovor bo‘lishni orzu qila boshladi. Abu Bakr (roziyallohu anhu) zamonida murtadlarga qarshi kurashdi. Umrining so‘nggi kuni Buzoxada (Bahrayndagi joy nomi) yakun topdi. O‘shanda u Xolid ibn Valid, Sobit ibn Arqam bilan birga Tulayha ibn Xuvaylid (so‘ng u Islomni qabul qilgan) va ukasi Salama ibn Xuvaylid qo‘shiniga qarshi jang qildi. Ukkosha (roziyallohu anhu) “Ruzom” laqabli otini, Sobit ibn Arqam esa “Muxabbar” laqabli otini mingan edi. Sobit (roziyallohu anhu) Salama ibn Xuvaylid bilan, Ukkosha (roziyallohu anhu) Tulayha ibn Xuvaylid bilan yakkama-yakka olishuvda mardlarcha halok bo‘lishdi va yuksak darajaga erishishdi.

Manbalar asosida Yulduz Komilova tayyorladi | Hidoyat.uz