Ayrim namozxonlar imomdan avval ruku' va sajdaga ketishadi, imomdan oldin sajdadan bosh ko‘tarishadi

Savol: Goho masjidlarda shunday holni kuzataman: ayrim namozxonlar imomdan avval ruku' va sajdaga ketishadi, imomdan oldin sajdadan bosh ko‘tarib qo‘yishadi. Shu to‘g‘rimi?

Javob: Ayrim namozxonlar qasddanmi yoki e'tiborsizlikdanmi, namozning bir ruknidan ikkinchi rukniga o‘tishda imomdan oldin ketib qoladilar. Masalan, ruku' va sajdalarda imomdan oldin egilib yoki imomdan oldin bosh ko‘taradilar, hatto ba'zilar salomni ham imomdan oldin bajarib qo‘yadilar. Ko‘plarga ahamiyatsizdek ko‘ringan bu hol haqida qattiq va'idlar kelgan. Jumladan, Imom Bayhaqiy rivoyat qilgan hadisda Rasululloh (s.a.v.) shunday deganlar: «Imomdan oldin boshini ko‘tarayotgan kishi Alloh taolo uning boshini eshakning boshiga aylantirib qo‘yishidan qo‘rqmaydimi?»

Biz namozga shoshmasdan, xotirjam va viqor bilan kelishga buyurilganmiz, agar jamoat namozni boshlab yuborgan bo‘lsa ham. Jamoat namozigaki shoshmasdan, xotirjam kelishga buyurilgan ekanmiz, namozning ichida ham shoshqaloqlik qilmasligimiz lozim bo‘ladi. Fuqaholarimiz bu masalada go‘zal me'yorni zikr qilib, shunday deyishgan: «Imomga iqtido qilgan kishi imom takbirni aytib bo‘lganidan so‘nggina harakatga kirishishi lozim bo‘ladi»,

Buni shunday tushuntirsa bo‘ladi: ma'lumki imom harakatni «a» tovushi bilan boshlab, «r» tovushi bilan tugatishi lozim. «Allohu akbar»ning ilk «a»sini aytiboq harakatga keladi va oxirgi «r»ni aytganda to‘xtaydi - ruku' uchun bo‘lsa, enkayib bo‘ladi; sajda uchun bo‘lsa, peshonasi yerga tegadi; turish uchun bo‘lsa, qomati tik holga keladi. Ergashuvchining «a»si imomning «r»siga ulanib ketsin, deyishgan ulamolarimiz. Bu degani, ergashuvchi imomdan yoki u bilan birga, yo xiyol ortda harakat boshlamasdan kutib turishi, imom harakatini tugatgan zahoti boshlashi kerak, demakdir.

Sahobai kiromlar imomdan oldin o‘tib ketmaslikka nihoyatda qattiq e'tibor berardilar. Barro ibn Ozib (r.a.) shunday deganlar: «Sahobalar Payg‘ambar alayhissalomning orqalarida namoz o‘qishayotganida ruku'dan boshlarini ko‘targach, to Rasululloh (s.a.v.) peshonalarini (sajda uchun) yerga qo‘ymagunlaricha birorta sahobaning engashgani ko‘rilmas edi. Payg‘ambar alayhissalomning peshonalari yerga tekkanidan keyingina orqalaridan sahobalar sajdaga egilar edilar» (Muslim rivoyati).

O‘z navbatida imomlikka o‘tgan kishi ham takbirlarni sunnatga amal qilgan holda aytib namoz o‘qimoqligi lozim. Abu Hurayra (r.a.) rivoyat qiladi: «Rasululloh (s.a.v.) namoz o‘qimoqchi bo‘lsalar, tik turganlarida takbir aytardilar, so‘ng ruku' qilayotganlarida, so‘ng egilayotganlarida, so‘ng boshlarini ko‘tarayotganlarida takbir aytardilar, mana shuni namozning barchasida to tugaguncha qilardilar va ikkinchi rakatdan turayotganlarida takbir aytardilar» (Buxoriy rivoyati).

Ba'zi imomlar ilm ozligi yoki sunnatni yaxshi bilmasligidan turgan joyida «Allohu akbar» deb, so‘ng ruku'ga engashadi, tik turib «Allohu akbar» deb, keyin sajdaga ketadi. Bu hol xatodir, sunnatga xilofdir. Agar imom o‘zining takbirini, aytilganidek, harakati bilan muvofiq qilsa hamda imomga iqtido qilganlar ham, zikr qilinganidek, sahobalarning namoz o‘qish holatlarini o‘zlariga lozim tutsalar, namozlaridagi jamoat ishlari durust bo‘ladi, inshaalloh.

Dinda savolim bor